Europe. The Odyssey.
Deze winter presenteert VHDG een tentoonstelling van kunstenaar Alina Lupu: Europe. The Odyssey. Met beeld, video en geluid neemt Alina Lupu ons mee in haar reflecties over het idee van bewegingsvrijheid die samenkomen in deze expositie rondom het concept ‘wachten’.
Tijdens haar residentie bij ons in 2022 ervoer Alina een sterk contrast tussen haar eigen heen-en-weer gereis door Nederland en de crisistoestand in Ter Apel. Zo begon ze de vluchtelingenkwestie vanuit verschillende invalshoeken te onderzoeken, wat uitmondde in het maken van een eigen reis naar Turkije, over land en zee. Europa uit, en daarna weer terug; een hedendaagse odyssee.
De (on)vrijheid om te gaan en staan waar je wilt
Alina Lupu was gedurende de hele maand september van vorig jaar in residentie bij VHDG. Ze liep door Leeuwarden en probeerde de dynamiek van de stad te begrijpen door de lens van werk en werkonzekerheid, een dagelijkse realiteit in het leven van een kunstenaar. In die maand reisde ze ook intensief tussen Amsterdam – haar thuis -, Leeuwarden – de residentie -, en Den Haag – haar studie. Ze genoot over het algemeen volledige bewegingsvrijheid in Nederland en daarmee de mogelijkheid van niet één, maar tijdelijk twee woningen.
Gelijktijdig aan haar verblijf ontstond er een humanitaire crisis in Ter Apel, eveneens in het Noorden van het land. Het vluchtelingencentrum in Ter Apel raakte overvol, waardoor mensen gedwongen werden buiten te slapen, onder de blote hemel. De regering zag zich genoodzaakt naar een oplossing te zoeken, maar die bleef lang uit. Alina begon het medialandschap, de veelheid aan nieuwsberichten, rond de vluchtelingencrisis in Ter Apel in kaart te brengen. Zo stelde ze voor zichzelf een dagelijks trefwoordalarm op Google in, met als gevolg dat haar mailbox volstroomde met berichtgeving over de crisissituatie. Dagelijks ervoer ze een gevoel van machteloosheid: om van een afstand toe te kijken hoe Nederland als haar gastland de situatie aanpakte en in beeld bracht.
Toen ze later in dat jaar de kans kreeg om naar Turkije te reizen, besloot ze de reis over land en zee te maken – in plaats van per vliegtuig – om zowel de kracht van haar paspoort als de traagheid van het reizen door ‘Fort Europa’ (een term die duidt op hoe het verkeer en de handel over de grens van de EU aan banden is gelegd; Europees protectionisme en het buiten houden van vluchtelingen), over meerdere grenzen heen, beter te ervaren. Alina’s gedachten over het verblijf in Leeuwarden en haar vele reizen werden zo gevormd door de tegenstelling van de bewegingsvrijheid die een Europees paspoort biedt en de beperkingen die de vluchtelingenstatus met zich meebrengt.
De wachtkamer
De kunstwerken die uit haar verblijf in Leeuwarden, haar vertraagde reis door Europa en haar reflecties voortkomen, spelen met het concept van wachten: wachten om te vertrekken; wachten tijdens een lange doorreis; wachten om een bestemming te bereiken; wachten om een grens over te steken; wachten om op een idee te komen; wachten om een tentoonstelling te maken; wachten op de eerste bezoeker.
Van 10 februari tot en met 12 maart vertoont Alina Lupu in Kunstruimte H47 werken die voortvloeien uit haar persoonlijke situatie van vrijheid en stabiliteit en haar ervaring van beperkingen hiervan in het leven van een ander. Het leven van de vluchteling staat in de wachtstand, in onzekerheid over de toekomst, over de nieuwe bestemming. Onzekerheid om ergens te kunnen blijven, om er een nieuw leven op te mogen bouwen.
Hoe verhoud je je tot een crisis en het leven in de wachtkamer als jij de eindbestemming al hebt bereikt? Hoe verhoudt men zich ook tot de onzekerheid van de reis, tot ongelukken onderweg, tot reizen in een langzamer tempo? Hoe ervaart iemand een reis als deze uitzichtloos lijkt? En wat betekent het om werkelijk ergens aan te komen?
Bio:
Alina Lupu is geboren en getogen in Roemenië en werkt als schrijver en post-conceptueel kunstenaar in Amsterdam, Nederland. Haar werk was eerder te zien in W139, Amsterdam; Onomatopee, Eindhoven; Hotel Maria Kapel, Hoorn; Drugo More, Rijeka; Rheum Room, Basel; European Lab, Lyon; Rosa Luxemburg Stiftung, Berlijn, en Goethe Institut, Boekarest. Ze is algemeen bestuurslid van Platform BK, een organisatie die onderzoek doet naar de rol van kunst in de samenleving, en pleit voor een beter kunstbeleid, student van de Master Photography and Society aan de KABK, Den Haag, en research fellow bij het Lectoraat Kunst en Ruimtelijke Praktijk aan de Rietveld Academie.
Fotograaf: David Vroom
